Co dzieje się z płodem
Początkowe tygodnie ciąży są bardzo intensywne pod względem rozwoju zarodka. Po implantacji w jamie macicy, w 5. tygodniu ciąży komórki wciąż nieustannie rozmnażają się, aby następnie dać początek narządom wewnętrznym, skórze, włosom, paznokciom, naczyniom krwionośnym, kościom oraz nerwom. Zaczynają się kształtować zalążki wszystkich układów i narządów (m.in. płuc, nerek, trzustki i śledziony). W tym czasie formuje się łożysko oraz sznur pępowiny. Dzięki nim dziecko będzie zaopatrywane w tlen oraz niezbędne składniki odżywcze.
Piąty tydzień ciąży jest kluczowy pod względem rozwoju układu nerwowego. Kształtuje się i zamyka cewa nerwowa, z której w późniejszym czasie rozwinie się mózg i rdzeń kręgowy. W przypadku nieprawidłowości, może dojść do wad cewy nerwowej i zaburzeń rozwoju zarodka. W celu zapobiegania poważnym wadom należy rozpocząć suplementację kwasu foliowego.
Między 4 a 7 tyg. kształtuje się serce, równolegle z sercem rozwija się układ bodźco-przewodzący, w efekcie czego pojawiają się pierwsze skurcze serca. Częstość uderzeń serca zwiększa się stopniowo do 9 tyg. i może się wahać od 155 do nawet 195 uderzeń na minutę.
Na tym etapie zarodek jest jeszcze bardzo mały, swoim kształtem nie przypomina jeszcze człowieka, jednak zaczyna przejawiać spontaniczną aktywność ruchową. Wiąże się to z początkiem rozwoju układu nerwowego i mięśniowego.
Co dzieje się z matką
W momencie podejrzenia ciąży możemy opierać się na występujących u kobiety subiektywnych odczuciach. Należą do nich m.in.: nudności i wymioty, zaparcia, częste oddawanie moczu, tkliwość i bolesność piersi, zmęczenie i drażliwość. Wszystkie te symptomy powodowane są oddziaływaniem hormonów na organizm kobiety. Jednak, aby potwierdzić ciążę konieczne jest wykonanie badań obrazowych, palpacyjnych oraz badań z krwi (objawy obiektywne).
Brak krwawienia miesiączkowego jest niemal pewnym dowodem stwierdzającym ciążę. Jednak dotyczy to tylko kobiet regularnie miesiączkujących. W pozostałych przypadkach zatrzymanie krwawienia może być również spowodowane zaburzeniami endokrynologicznymi, metabolicznymi, stresem, przyjmowanymi lekami, czy czynnikami psychogennymi. U niektórych ciężarnych w okresie ok. 4.-5. tygodnia ciąży występuje kilkudniowe plamienie implantacyjne, niekiedy mylone przez kobiety z mniej obfitym krwawieniem miesiączkowym. Sporadycznie u ciężarnych obserwuje się występowanie cyklicznego plamienia, przypadającego w okresie kolejnych, niewystępujących miesiączek. Należy pamiętać, że każde plamienie lub krwawienie jest niepokojące i powinno być skonsultowane z lekarzem.
Objawy
W 4.-6. tygodniu ciąży u ok. 50-70% kobiet pojawiają się nudności i wymioty. Spowodowane są podwyższonym stężeniem estrogenów i progesteronu oraz gwałtownie rosnącej gonadotropiny kosmówkowej. Najczęściej występują w godzinach porannych, jednak u niewielkiego odsetka ciężarnych mogą utrzymywać się przez cały dzień lub w innych dowolnych porach. Ważne jest, aby nie dopuścić do odwodnienia i zaburzeń elektrolitowych.
Od ok. 6. tygodnia ciąży kobieta może zacząć odczuwać ból, tkliwość oraz mrowienie piersi. Zjawisko to jest spowodowane odziaływaniem estrogenów i progesteronu na przewody wyprowadzające oraz gruczoły pęcherzykowe w sutkach. W tym czasie możemy także zaobserwować powiększenie się gruczołów łojowych brodawek (guzki Montgomery'ego), przebarwienie brodawek i obwódek piersiowych, a także poszerzenie podskórnych naczyń żylnych.
Zalecenia
5.-6. tydzień ciąży jest odpowiednim czasem na pierwszą wizytę u ginekologa. Podczas tej wizyty lekarz zbierze dokładny wywiad ginekologiczno-położniczy oraz dotyczący ogólnego stanu zdrowia. Wykonane zostanie także badanie ginekologiczne oraz badanie ultrasonograficzne głowiącą dopochwową (tak samo jak podczas rutynowej wizyty ginekologicznej), w celu uwidocznienia zarodka. Lekarz zleci badania z krwi jakie należy wykonać na następną wizyty oraz przekaże wskazówki dotyczące prawidłowego odżywiania, aktywności fizycznej czy suplementacji.
Podczas badania ginekologicznego już od 5.-6. tygodnia ciąży lekarz może zaobserwować charakterystyczne zasinienie pochwy i szyjki macicy (objaw Chadwicka), wynikające z przekrwienia i rozpulchnienia sromu, ścian pochwy i szyjki macicy pod wpływem progesteronu. W tym czasie następuje również nieregularne rozpulchnienie macicy (objaw Piskack), polegający na asymetrycznym powiększeniu jednego z rogów macicy, związany z zagnieżdżeniem zarodka i rozwojem trofoblastu.
W badaniu ultrasonograficznym przy użyciu głowicy dopochwowej istnieje możliwość uwidocznienia pęcherzyka ciążowego już w okolicach 4.-5. tygodnia ciąży. Czynność serca płodu jest wykrywana ok. 5.-6. tygodnia ciąży. Natomiast od. 6. tygodnia za pomocą USG lekarz ginekolog może dokładnie określić wiek ciąży na podstawie pomiaru długości ciemieniowo-siedzeniowej (CRL). Oszacowanie wieku ciążowego w I trymestrze przez pomiar długości ciemieniowo-siedzeniowejjest najdokładniejszym badaniem i pozwala na określenie go z niewielkim marginesem błędu, ok. 3-5 dni.
Większość dokuczliwych dolegliwości ustępuje pod koniec I trymestru. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy skonsultować się z lekarzem lub położną.