Co to jest choroba Hashimoto?
Choroba Hashimoto jest jedną z najczęstszych patologii tarczycy dotyczącą zarówno kobiet, jak i mężczyzn, z tym, że znamiennie częściej tych pierwszych. Jest to przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy prowadzące najczęściej do niedoczynności tarczycy, rzadziej do jej nadczynności. Jest najczęstszą przyczyną powiększenia tarczycy, czyli wola, może także prowadzić do zaniku gruczołu.
Co to jest i czym jest spowodowana choroba Hashimoto?
Choroba Hashimoto należy do chorób autoimmunologicznych inaczej nazywanych chorobami z autoagresji. W takich chorobach nasz układ immunologiczny rozpoznaje pewne białka (antygeny) na komórkach narządów- w tym wypadkach tarczycy- jako obce i atakuje je wysyłając tam komórki zapalne, co skutkuje przewlekłym stanem zapalnym i zniszczeniem tarczycy. W konsekwencji doprowadza to do zmniejszenia wytwarzania hormonów przez tarczycę, a więc powoduje jej niedoczynność. Przyczyna choroby Hashimoto nie jest znana- uważa się, że skłaniać do niej mogą pewne uwarunkowania genetyczne, na który nakładają się czynniki środowiskowe takie jak nadmiar jodu czy przewlekły stres. Wiadomo, że na chorobę Hashimoto zapadają częściej osoby z wywiadem rodzinnym innych chorób autoimmunologicznych takich jak bielactwo, łuszczyca, reumatoidalne zapalenie stawów czy cukrzyca typu1. Choroba może wystąpić praktycznie w każdym wieku. Najczęściej ujawnia się po infekcji lub dużym stresie, a najbardziej typowy wiek jej ujawnienia to okres menopauzy u kobiet. Postacią choroby Hashimoto niejednokrotnie o dość burzliwym przebiegu jest poporodowe zapalenie tarczycy, czyli taka postać choroby Hashimoto, która ujawnia się w ciągu roku od porodu lub poronienia.
Jaki są objawy choroby Hashimoto?
Choroba Hashimoto może przebiegać przez długi czas zupełnie bezobjawowo. Dolegliwości pojawiają się w momencie, gdy dochodzi do zaburzeń pracy tarczycy, a więc zmniejszenia lub zwiększenia wydzielania hormonów tarczycy. Konsekwencją choroby Hashimoto jest najczęściej niedoczynność tarczycy na skutek destrukcji gruczołu przez przewlekły stan zapalny. W jej przebiegu może także wystąpić nadczynność tarczycy, która jest na ogół krótkotrwała, łagodna i często nie wymaga leczenia. Objawy, które najczęściej kojarzymy z chorobą Hashimoto to objawy niedoczynności tarczycy takie jak:
- osłabienie, uczucie ciągłego zmęczenia
- senność pomimo prawidłowej ilości godzin snu
- pogorszenie koncentracji i pamięci
- zmiany nastroju lub obniżony nastrój, depresja
- uczucie zimna
- tendencja do tycia lub trudności w utracie masy ciała
- zaparcia
- sucha skóra, suche i matowe włosy z tendencją do wypadania, łamliwe paznokcie
- obrzęki w tym bardzo charakterystyczne pod oczami
- bóle mięśni i stawów
- obfite miesiączki
- trudności w zajściu w ciąże lub nawracające poronienia
„Wizualnie" choroba Hashimoto może doprowadzać do wola, a więc powiększenia tarczycy lub też do jej zaniku. Może także przebiegać z bolesnością szyi.
Jakie badania należy wykonać przy podejrzeniu choroby Hashimoto?
Podejrzewając chorobę Hashimoto należy w pierwszej kolejności ocenić funkcjonowanie tarczycy, czyli określić stężenia we krwi TSH, ft4, ft3- jeśli są one w normie praca tarczycy jest jeszcze prawidłowa. Jeśli stężenie TSH jest podwyższone, zwłaszcza gdy towarzyszy jej obniżone stężenie ft4 mówimy o niedoczynności tarczycy. Żeby potwierdzić diagnozę choroby Hashimoto należy jeszcze określić poziom przeciwciał przeciwtarczycowych ATPO (przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczcowej) i ATG (przeciwciała przeciwko tyreoglubulinie), które są w tej chorobie istotnie podwyższone. Dobrze byłoby także zbadać poziom przeciwciał przeciwko receptorowi TSH (TRAB, TSH-abr), które są specyficzne dla drugiej z chorób autoimmunologicznych tarczycy, czyli choroby Graves- Basedowa, która najczęściej przebiega z nadczynnością tarczycy, w rzadkich przypadkach może być jednak także odpowiedzialna za rozwój niedoczynności tarczycy. Aby zobrazować wygląd tarczycy należy wykonać USG tarczycy - w przypadku choroby Hashimoto najczęstsze opisy to niejednorodna echogeniczność czy hipoechogeniczność miąższu, czasami są także opisywane liczne, maleńkie guzki.
Jeżeli szukasz endokrynologa w Warszawie zobacz naszą stronę poświęconą ofercie
Hormony tarczycy, a zwłaszcza TSH są często zlecane jako jedno z rutynowych badań przez lekarzy POZ. Oznaczenia te powinny być wykonywane zwłaszcza u osób, u których istnieją inne choroby autoimmunologiczne lub które mają w rodzinie osoby obciążone takimi chorobami.
Jak leczymy chorobę Hashimoto?
Ponieważ nie istnieje jeden czynnik sprawczy, choroby tej nie da się leczyć przyczynowo, a więc wyleczyć. Dlatego też leczymy konsekwencje tej choroby, a więc najczęściej niedoczynność tarczycy Stosujemy wówczas preparaty lewotyroksyny (Euthyrox, Letrox, Eltroxin, Tirosint- SOL). Najczęściej leki to należy stosować do końca życia kontrolując okresowo czy ich dawka jest właściwa poprzez oznaczenie stężenia TSH. W szczególnych sytuacjach tak jak niekiedy w przypadku poporodowego zaplenia tarczycy leczenie lewotyroksyną można po pewnym czasie odstawić. Nawet wtedy jednak należy co pewien czas kontrolować funkcję tarczycy poprzez oznaczenie TSH i ft4.
Choroba Hashimoto, czyli przewlekłe autoimmunologiczne lub limfocytarne zapalenie tarczycy to jedna z najpowszchniejszych chorób tarczycy najczęściej doprowadzająca do jej niedoczynności. Z uwagi na jej genetyczne podłoże okresowe kontrolę stężenia hormonów tarczycy we krwi powinny prowadzić osoby, u których w rodzinie występują jakieś choroby z autoagresji. Kontrola istotna jest także u kobiet planujących ciąże oraz u osób, które stwierdzają u siebie objawy, które mogą być skutkiem niedoczynności tarczycy.
