Stan przedrzucawkowy, zwany również preeklampsją (dawne nazwy to zatrucie ciążowe, gestoza), jest zespołem objawów chorobowych, mogącym rozwijać się u kobiet po 20. tygodniu ciąży, w okresie porodu lub nawet połogu. Może dotyczyć od 2% do 5% ciąż, jest poważnym powikłaniem mogącym prowadzić do nieprawidłowego rozwoju płodu i stanowić poważne konsekwencje dla matki.
Cechuje się podwyższonym ciśnieniem tętniczym krwi, któremu bardzo często towarzyszy białkomocz. Innymi charakterystycznymi objawami preeklampsji są bóle głowy, zaburzenia widzenia, bóle w nadbrzuszu, podwyższone stężenie kreatyniny, małopłytkowość oraz wzrost aktywności enzymów wątrobowych a także nasilone obrzęki. W skrajnych przypadkach dochodzi do zaburzeń, które bezpośrednio stanowią zagrożenie dla życia i matki i dziecka – przedwczesne oddzielenie łożyska, rzucawka czy zespół HELLP.
Etiologia jest wieloczynnikowa i bardzo często trudna do ustalenia. Czynnikami predysponującymi do wystąpienia preeklampsji są m.in. ciąża wielopłodowa, niektóre wady genetyczne płodu, uogólniony obrzęk płodu, wystąpienie w poprzedniej ciąży lub w najbliższej rodzinie pacjentki stanu przerzucawkowego, otyłość, wiek ciężarnej czy przewlekłe choroby współistniejące (nadciśnienie tętnicze, zespół antyfosfolipidowy, toczeń układowy, choroby nerek).
Leczenie preeklampsji jest często dużym problemem. Polega na objawowej terapii podwyższonego ciśnienia tętniczego oraz na pilnym nadzorze nad matką oraz płodem. Często jedynym sposobem rozwiązania problemu jest zakończenie ciąży. Ma to mniejsze znaczenie jeżeli dotyczy to zakończenia ciąży donoszonej – wówczas dość łatwo podejmowane są decyzje o indukcji porodu lub wykonaniu cięcia cesarskiego. Inaczej jeżeli ciężka preeklampsja wikła ciążę niedonoszoną, szczególnie przed 30 tygodniem ciąży. Poród w tym okresie generuje problem wcześniactwa u dziecka z jego licznymi niekorzystnymi następstwami.
Tak jak często medycyna nie radzi sobie dobrze z leczeniem preeklampsji, tak istnieją dowody naukowe na skuteczne zapobieganie tej chorobie. Udowodniono bezsprzecznie skuteczność stosowania małych dawek kwasu acetylosalicylowego (aspiryna) stosowanego do 36 tygodnia ciąży w grupie ciężarnych, u których stwierdza się podwyższone ryzyko preeklampsji. Ważne żeby taką terapię rozpocząć najpóźniej do 16 tygodnia ciąży.
Czy można "policzyć" ryzyko wystąpienia preeklampsji u konkretnej ciążarnej?
Oczywiście TAK. Wykorzystuje się do tego ten sam moment i to samo badanie, które służy do oceny ryzyka wystąpienia zespołu Downa (usg genetyczne, test zintegrowany - zwany powszechnie testem PAPPA). Kalkulator FMF podobnie jak ilościowo określa ryzyko zespołu Downa, to tak samo ilościowo liczy ryzyko wystąpienie preeklampsji. Algorytm liczący ryzyko bierze pod uwagę dane pacjentki (wiek, dane z wywiadu), dane z badania usg (pomiary przepływu krwi w tętnicach macicznych), wartości pomiarów ciśnienia tętniczego krwi oraz wartości markerów biochemicznych (białko PAPPA). Od niedawna stopniowo coraz większe zastosowanie znajduje nowy, dodatkowy biochemiczny marker "wydolności" łożyska – łożyskowy czynnik wzrostu (PlGF - Placental Growth Factor). Uważa się, że PlGF jest znacznie lepszym wskaźnikiem "wydolności" łożyska niż dotychczas stosowane białko PAPPA. Łożyskowy czynnik wzrostu w medycynie znany jest od dawna i po raz pierwszy został odkryty i opisany w 1991 roku przez Persico w ludzkim łożysku.
Dodanie tego markera do obecnie stosowanego algorytmu jest najskuteczniejszym sposobem określenia możliwości wystąpienia preeklampsji u konkretnej pacjentki ciężarnej.
Wynik badania, który ocenia ryzyko wystąpienia preeklampsji jako wysokie umożliwia wdrożenie odpowiedniego działania profilaktycznego, pozwalającego zmniejszyć częstość oraz ciężkość występowania stanu przedrzucawkowego, a przede wszystkim zabezpieczyć matkę oraz dziecko przed niebezpiecznymi konsekwencjami.
Badanie PlGF nie jest w Polsce refundowane, ale podobnie jak pozostałe badania prenatalne jest zalecane i dobrowolne.
W naszej klinice istnieje możliwość wykonania pełnego zakresu badań prenatalnych, włącznie z oznaczeniem stężenia czynnika PlGF we krwi matki.
